Οι πόνοι στην περιοχή της μέσης είναι σήμερα από τους πιο συχνούς πόνους και θεωρούνται εθνική νόσος. Εν συντομία, μερικά αριθμητικά δεδομένα: Σύμφωνα με μια έρευνα του Ινστιτούτου Robert Koch το 2020, το 61,3% των ερωτηθέντων υπέφεραν από πόνους στην πλάτη και στη μέση, με τους πόνους στην οσφυϊκή μοίρα, δηλαδή στην περιοχή της μέσης, να δηλώνονται περίπου δύο φορές πιο συχνά [1]. Ο αριθμός των ασθενών με πόνους στη μέση αυξάνεται συνεχώς. Μάλιστα, ο αριθμός των νοσηλείων αυξήθηκε κατά 80% τα τελευταία δέκα χρόνια, και οι επεμβάσεις στην πλάτη και στη μέση επίσης αυξάνονται συνεχώς [2]. Αλλά ακόμη περισσότερο: Αυτό οδηγεί επίσης σε αυξημένο κόστος στον τομέα της υγείας. Καθώς οι επεμβάσεις και οι επισκέψεις στον γιατρό είναι ακριβές, και οι ημέρες ασθένειας που προκαλούνται επιβαρύνουν επιπλέον την εθνική οικονομία. Περίπου 5 δισεκατομμύρια ευρώ σε κόστος νοσηλείας καταγράφεται ετησίως [3]. Το κόστος αυτό, όπως υπολογίζεται, υπερβαίνει στο πολλαπλάσιο ακόμη και το συνολικό κόστος που επιβαρύνει το σύστημα υγείας λόγω της κατανάλωσης αλκοόλ, της παχυσαρκίας και του καπνίσματος [4]. Ωστόσο, παρά τις τεράστιες δαπάνες δεν έχουν κατανοηθεί οι αιτίες του πόνου και δεν έχει βρεθεί λύση. Αντίθετα, ο τζίρος από τις πωλήσεις αναλγητικών συνεχώς αυξάνεται. Σύμφωνα με την ηλεκτρονική πλατφόρμα Statista, το 2022 το ποσό αυτό ανήλθε σε περίπου 590 εκατομμύρια ευρώ ετησίως. Αναμένεται ετήσια αύξηση του τζίρου κατά 2,94% έως το 2025 [5]. Οι πόνοι στην πλάτη και τη μέση φαίνεται λοιπόν ότι είναι ένα ανεπίλυτο πρόβλημα για την ιατρική. Ακόμη και οι περιπτώσεις που οι νευρικές ρίζες τίθενται υπό πίεση λόγω προβλημάτων με τους μεσοσπονδύλιους δίσκους ή τη φθορά των οστών, θεωρούνται σπανίως η αιτία του πόνου.

Το 80% έως 90% των πόνων στην πλάτη και στη μέση είναι αόριστοι: Παραμένουν μυστήριο για τους γιατρούς, καθώς δεν είναι δυνατό να βρεθούν ανατομικές ή νευρολογικές αιτίες που τους προκαλούν [6]. Ενώ, αντίστοιχα, μόλις για το 10% έως 20% υπάρχουν πολλαπλές ενδείξεις φθοράς στη σπονδυλική στήλη, συμπεριλαμβανομένων των δισκοπαθειών, των στενώσεων του σπονδυλικού καναλιού, των καταγμάτων των σπονδύλων (συχνό φαινόμενο στην οστεοπόρωση), της οστεοαρθρίτιδας των σπονδυλικών αρθρώσεων, των σπονδυλολισθήσεων, αλλά και των σπονδυλικών νεοπλασμάτων και συνοστέωσεων. Εμείς από την πολυετή εμπειρία μας αναφέρουμε ότι: Οι παραπάνω ενδείξεις φθοράς είναι μόνο σε εξαιρετικά σπάνιες περιπτώσεις η αιτία του πόνου, ακόμη και όταν αυτές πιέζουν τα νεύρα [7]. Τότε γιατι υπάρχουν ασθενείς που υποφέρουν από τις ως άνω ασθένειες, οι οποίοι ζουν χωρίς να βιώνουν πόνο; Η πλειοψηφία των πασχόντων δεν γνωρίζει καν την αιτία του πόνου. Και όλοι όσοι δεν έχουν πόνους ακόμη, μπορούν μόνο να ελπίζουν ότι θα γλιτώσουν. Ρωτάμε: Πώς θα μπορούσε να βρεθεί μια αποτελεσματική θεραπεία για αυτήν την εθνική νόσο; Πώς θα μπορούσαμε να επιτύχουμε την πρόληψη, εάν δεν εξετάζονται και αναγνωρίζονται οι αιτίες; Τα αναλγητικά για να επιτευχθεί “μόνιμη αναισθησία” δεν είναι θεραπεία και πολύ συχνά έχουν επιπλέον πολύ σοβαρές παρενέργειες [8].

Η αιτία εντοπίζεται και στο εξής: πολύ λίγη κίνηση. Καθόμαστε υπερβολικά πολύ – κατά μέσο όρο επτά έως έντεκα ώρες την ημέρα. Αν και θα έπρεπε να προσθέσουμε και το “νυχτερινό κάθισμα” κατά τον ύπνο, καθώς οι περισσότεροι από εμάς κοιμόμαστε σε εμβρυακή στάση με τα πόδια σε κάμψη (τα γόνατα προς το στήθος). Πολλοί άνθρωποι έχουν καθιστικά επαγγέλματα, άλλοι στέκονται ή περπατούν όλη την ημέρα. Στον ελεύθερο χρόνο δεν υπάρχει σχεδόν καμία αθλητική δραστηριότητα και αντ’ αυτού προτιμούν να περνούν χρόνο χουχουλιάζοντας στον καναπέ ή μπροστά στην τηλεόραση ή τον υπολογιστή. Ναι, η εσωτερική μας αδράνεια είναι μερικές φορές δύσκολο να νικηθεί – ποιος δεν το γνωρίζει αυτό; Αλλά το γεγονός αυτό μας εκδικείται με την πάροδο του χρόνου. Διότι το η καθιστική θέση, η ορθοστασία και το περπάτημα είναι μονομερείς επιβαρύνσεις για τους μύες και τις περιτονίες μας. Χρησιμοποιούμε μόνο τις γωνίες των αρθρώσεων που είναι άμεσα υπεύθυνες για αυτήν τη συγκεκριμένη στάση του σώματος. Για παράδειγμα: Κατά το κάθισμα, αυτή η γωνία μεταξύ του μηρού και του κορμού είναι περίπου 90 μοίρες. Λείπει η αντιστάθμιση μέσω της εστιασμένης διάτασης των μυών που κάμπτουν το ισχίο, δηλαδή την υπερέκταση του ισχίου. Τέτοιες κινήσεις απλά δεν υπάρχουν στην καθημερινή μας ζωή. Και τι συμβαίνει τότε; Οι μύες που κάμπτουν το ισχίο συνηθίζουν ολοένα και περισσότερο σε αυτήν την συσταλμένη κατάσταση και προτιμούν να μην την εγκαταλείψουν ποτέ. Το σώμα κυριολεκτικά «βάζει τους μύες στο ψυγείο» με αποτέλεσμα να σκληραίνουν. Διότι οι μύες μαθαίνουν γρήγορα και κάνουν μόνο αυτό που απαιτείται από αυτούς. Τα καλά νέα: Ευτυχώς, ξεχνούν επίσης τις κακές συνήθειες. Γι’ αυτό, σηκωθείτε από τον καναπέ! Κατά τη διάρκεια της καθιστικής θέσης, οι μύες που κάμπτουν το ισχίο “συστέλλονται”, ενώ σε όρθια θέση, ο κορμός ωθείται προς τα εμπρός. Οι αντιτασσόμενοι μύες των γλουτών και οι εκτείνοντες μύες της ράχης παρέχουν την απαραίτητη αντιδύναμη – αλλά σε βάρος των υπερβολικά φορτισμένων μεσοσπονδύλιων δίσκων.

Οι μονόπλευρες καταπονήσεις προκαλούν μόνιμες συστολές και ασύμμετρες τάσεις στους επηρεαζόμενους μύες. Κατά τη διάρκεια της συχνής καθιστικής θέσης, με το πέρασμα του χρόνου “τεμπελιάζουν” και δεν τους αρέσει να διατείνονται. Συνεπώς: Όταν στεκόμαστε όρθιοι, ο κορμός κυριολεκτικά υποστηρίζει τους αδύναμους μύες που κάμπτουν το ισχίο και κάμπτεται προς τα εμπρός για αντιστάθμιση. Δυστυχώς, τώρα και οι κοιλιακοί μύες συνηθίζουν ολοένα και περισσότερο σε μια καμπτόμενη στάση του κορμού, συστέλλονται και εντείνονται επίσης. Επειδή, ωστόσο, θέλουμε να κρατηθούμε όσο το δυνατόν πιο όρθιοι, οι ανταγωνιστές αυτών των μυών – οι εκτείνοντες μύες της ράχης και οι μύες των γλουτών – πρέπει τώρα να αντισταθούν δυνατά. Είναι σαφές τι συμβαίνει σε αυτήν την περίπτωση: δημιουργείται μεγάλη αντιένταση και μεγάλο στρες. Δημιουργείται ένας καταστροφικός φαύλος κύκλος. Μπορεί να φτάσει μέχρι την ακραία σκλήρυνση των μυών (myogelosis): Η μέση γίνεται “σανίδα”, επειδή αυτοί οι μύες είναι σε διαρκή συστολή, κάτι που φυσικά προκαλεί πόνο. Η κάμψη και έκταση της σπονδυλικής στήλης ενεργοποιεί τον μεταβολισμό των μεσοσπονδύλιων δίσκων και τους διατηρεί υγιείς.

Με την αυξανόμενη ισχυρή τάση, η οποία ασκεί πίεση στο σώμα ταυτόχρονα προς τα μπροστά και προς τα πίσω, δημιουργείται μια όλο και μεγαλύτερη συνεχής πίεση στα σημεία μεταφοράς της δύναμης: τους μεσοσπονδύλιους δίσκους και – τις γενετικά μη προβλεπόμενες για αυτή την εργασία – τις αρθρώσεις των σπονδύλων. Δεν είναι καθόλου κατασκευασμένες για μια τέτοια φόρτιση. Σε αυτά τα σημεία ενεργοποιούνται τεράστιες δυνάμεις. Ακόμη και βίδες από τιτάνιο, που χρησιμοποιούνται χειρουργικά για την ακινητοποίηση των σπονδύλων, μπορούν να σπάσουν αν ασκηθεί τέτοια τάση κάτω από τέτοιες δυνάμεις [9,10]. Δεν είναι περίεργο ότι αυτές οι δυνάμεις μπορούν επίσης να έχουν σοβαρές συνέπειες για τη σπονδυλική στήλη, η οποία απλά δεν αντέχει πλέον την πίεση: Μπορεί να οδηγήσει ακόμη και σε κατάγματα σπονδύλων. Συχνά εμφανίζονται προβολές ή ακόμη και δισκοκήλες (προπτώσεις) των μεσοσπονδύλιων δίσκων. Στις πρώτες, προβάλλουν μεταξύ των σπονδύλων, στις δεύτερες, το τοίχωμα σπάει, και το ζελατινώδες εσωτερικό της πιέζεται προς τα έξω. Οι μεσοσπονδύλιοι δίσκοι εξαφανίζονται εντελώς, ενώ γίνονται όλο και πιο λεπτοί. Και εδώ, η έλλειψη κίνησης είναι η κύρια αιτία. Διότι μόνο μέσω της κάμψης και της υπερέκτασης της σπονδυλικής στήλης μεταφέρονται οι θρεπτικές ουσίες εντός των μεσοσπονδύλιων δίσκων και απομακρύνονται οι απόβλητες ουσίες – όπως σε ένα σφουγγάρι που απορροφά και στη συνέχεια αποστραγγίζεται. Εάν όμως οι αποσβεστήρες αποστάσεις μεταξύ των σπονδύλων εξαφανίζονται, επειδή οι τάσεις είναι υπερβολικά υψηλές, μπορεί να οδηγήσει όχι μόνο στις λεγόμενες σπονδυλολισθήσεις, αλλά επίσης σε στένωση του σπονδυλικού σωλήνα και των νευρικών εξόδων (Neuroforamina). Στον υγιή οργανισμό, οι σπόνδυλοι είναι ήδη στοιχισμένοι κατακόρυφα ο ένας πάνω από τον άλλο. Όταν οι καμπτήρες του ισχίου συστέλλονται όλο και πιο πολύ και εντείνονται όλο και περισσότερο προς το εσωτερικό του σώματος, μπορεί να προκληθούν οι λεγόμενες σπονδυλολισθήσεις.

Οι μεσοσπονδύλιοι δίσκοι που έχουν υποστεί βλάβη μπορεί να πιέζουν τις ρίζες των νεύρων. Παραδοσιακά, υποθέτουμε ότι όλες αυτές οι δομικές αλλαγές είναι η αιτία του πόνου. Ωστόσο: ο πόνος προκύπτει, κατά την εμπειρία μας, επειδή η υψηλή τάση των μυών αυξάνεται επί χρόνια. Αφενός, είναι πόνοι αφύπνισης, με τους οποίους το σώμα μας θέλει να μας πει ότι είμαστε στη διαδικασία καταστροφής του συστήματος κίνησής μας. Αφετέρου, ωστόσο, είναι και πόνοι λόγω υπερφόρτωσης, γιατί οι μύες που είναι υπερβολικά επιβαρυμένοι αρχίζουν κάποια στιγμή να “καίνε” με πόνο. Όλοι γνωρίζουμε αυτήν την αίσθηση. Ο γλουτιαίος μυς που έχει πολύ υψηλή τάση, για παράδειγμα, πιέζει την ιερολαγόνια άρθρωση στη λεκάνη και το ισχιακό νεύρο, που διατρέχει από τον νωτιαίο μυελό μέσω των γλουτών στους μηρούς και στην άκρας πόδας. Οι υπερβολικά κοντοί κοιλιακοί μύες “τραβάνε” τον σύνδεσμο του ηβικού οστού, προκαλώντας ενδεχομένως φλεγμονή με πόνο. Όταν τεντώνεται ο τετράγωνος οσφυϊκός μυς (Quadratus lumborum), ένας μεγάλος μυς της πλάτης, τα άτομα που υποφέρουν συχνά φαίνεται να πάσχουν από πόνο στα νεφρά. Και οι υπερβολικά τεντωμένοι μύες του ισχίου μπορεί να σφίγγουν τόσο πολύ τα νεύρα και τα αγγεία, που δεν είναι σπάνιο να προκύπτουν προβλήματα στην πέψη, ακράτεια και μείωση της σεξουαλικής επιθυμίας [11] .

Επιπρόσθετα, συχνά συνυπάρχουν χρόνιες φλεγμονές, δηλαδή ατελείωτες εργασίες επισκευής των αρθρώσεων των σπονδύλων, όπου υπάρχει αρθρίτιδα. Πρέπει να κατανοήσουμε: Οι πόνοι και οι φλεγμονές θεωρούνται χρόνιες στην ιατρική μόνο επειδή οι αιτίες δεν μπορούν να αφαιρεθούν και το σώμα δεν είναι σε θέση να ολοκληρώσει τις επισκευές. Καταλήγει να αναζητά άλλους τρόπους για να αντέξει τις ισχυρές τάσεις δυνάμεις. Έτσι η θωρακοοσφυϊκή περιτονία της μέσης, η οποία σκληραίνει, συστέλλεται κατά τη διάρκεια της συνεχούς καθιστικής ζωής και προκαλεί πόνο, είναι διπλάσια σε πάχος σε ασθενείς με πόνο στη μέση σε σύγκριση με ασθενείς χωρίς πόνο στη μέση. Και ακόμη περισσότερο: Έχει επίσης πολύ υψηλότερη πυκνότητα ινοβλαστών [12]. Αυτά είναι κύτταρα του συνδετικού ιστού που παράγουν κολλαγόνο και ίνες ελαστίνης. Γιατί συμβαίνει αυτό; Διότι αυτές οι δομικές πρωτεΐνες καθιστούν τις περιτονίες πιο ανθεκτικές στις ρήξεις, τους τραυματισμούς, την επιβάρυνση και πιο ελαστικές, και το σώμα μας με αυτόν τον τρόπο να βοηθήσει τον εαυτό του. Σημαντικό: χρησιμοποιήστε το πλήρες φάσμα κινήσεων της μέσης σας.

Όπως σε όλες τις περιπτώσεις πόνου, αυτό ισχύει και επίσης για τους πόνους στη μέση: Οι πάσχοντες πρέπει να κινούνται όσο το δυνατόν περισσότερο και να χρησιμοποιούν όλο το φάσμα κινήσεών τους, για να διατείνουν τους μύες αναλόγως, δηλαδή ενεργητικά την υπερέκταση, την κάμψη, την πλάγια κάμψη καθώς και την περιστροφή και να χρησιμοποιήσουν επίσης τις ενδιάμεσες γωνίες, δηλαδή να διατείνουν διαγώνια προς τα δεξιά μπροστά και προς τα αριστερά πίσω και αντίστροφα. Όσοι έχουν καθιστική εργασία, πρέπει να κάνουν παύση από αυτή πού και πού και να υπερεκτείνουν την μέση προς τα πίσω. Όταν περπατάμε με αργό ή γρήγορο ρυθμό, πρέπει πάντα να προσέχουμε τη διάταση στους καμπτήρες μύες του ισχίου – αυτό ισχύει ιδιαίτερα για όλους όσους περπατούν με περιπατητήρα Rollator. Επομένως, πρέπει να κάνουμε πολύ μεγάλα βήματα και περιστασιακά να ανυψώνουμε περισσότερο τα γόνατά μας περπατώντας σαν να περπατάμε μέσα στο νερό. Ο περιπατητήρας Rollator μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως ένα μηχάνημα άσκησης, γιατί μπορούμε να στηριχτούμε πάνω του. Αυτό αποσυμφορεί τα ισχία και τη μέση. Συμβουλή για όσους κάνουν τζόγκινγκ: Αποφύγετε το τρέξιμο στο πρόσθιο μέρος και τις μύτες των ποδιών, διότι οι μύες κάμψης του ισχίου θα συσταλούν ακόμη περισσότερο. Αντ’ αυτού, όταν τρέχετε, πρέπει να προσέξετε να ωθείται το «πίσω» πόδι σας όσο το δυνατόν πιο πίσω. Είναι καλύτερο να τρέχετε έτσι ώστε να υπάρχει μια ελαφριά διάταση στη βουβωνική χώρα του πίσω ποδιού σε κάθε βήμα. Έτσι, μπορείτε να αντισταθμίσετε τη συστολή λόγω της προώθησης του ποδιού προς τα εμπρός σε κάθε βήμα.

Προσπαθήστε να κάνετε όσο το δυνατόν συχνότερα τις θεραπευτικές διατάσεις συστολής που προτείνουμε στη θεραπεία μας Pain Release Pressure, οι οποίες διατείνουν και υπερεκτείνουν το σώμα. Κοιμηθείτε σε ένα όσο το δυνατόν σκληρότερο στρώμα χωρίς μαξιλάρι, κατά προτίμηση σε ύπτια θέση (ανάσκελα), γιατί αυτό βοηθάει πολλούς από τους ασθενείς μας να ευθυγραμμίσουν τη σπονδυλική στήλη και να αντενεργούν κατά των τεταμένων μυών και περιτονιών με αυτόν τον τρόπο. Αν έχετε μαλακό στρώμα, τότε κοιμηθείτε σε πρηνής θέση με τα χέρια σε ανάταση πάνω από το κεφάλι. Χρήσιμο είναι επίσης ένα από τα βοηθήματά μας: Τοποθετημένο κάτω από τους γλουτούς στο ύψος του ιερού οστού, μπορεί να χρησιμοποιηθεί για χαλαρή παθητική διάταση όταν ξεκουράζεστε σε ένα μαλακό χαλί. Σε σχεδόν όλους τους ασθενείς, ο πόνος στη μέση μπορεί να αντιμετωπιστεί ή τουλάχιστον να μειωθεί σημαντικά με αυτές τις θεραπευτικές διατάσεις συστολής. Επομένως, μην αποφασίσετε ποτέ βιαστικά για μια χειρουργική επέμβαση. Ούτε καν αν έχουν διαγνωστεί βλάβες στη σπονδυλική στήλη.